UOKiK 647 razy wystąpił w ubiegłym roku do przedsiębiorców o zmianę klauzul naruszających interesy konsumentów - o kontrolach wzorców umownych i innych narzędziach tworzenia bezpiecznego rynku dyskutowali uczestnicy okrągłego stołu z udziałem Roberta Madelina z Komisji Europejskiej oraz Prezesa Urzędu Cezarego Banasińskiego

Spotkanie było okazją do podsumowania działań mających na celu zwiększenie efektywności stosowania prawa chroniącego konsumentów - podejmowanych zarówno na poziomie wspólnotowym, jak i krajowym. Głównym dokumentem w tym zakresie jest w Polsce Strategia polityki konsumenckiej - przygotowywana przez UOKiK. W latach 2007-2009 realizowany będzie już piąty program rządowy określający ramy i priorytety prac Rady Ministrów w zakresie ochrony słabszych uczestników rynku. Założenia Strategii przedstawił w trakcie okrągłego stołu Prezes Urzędu Cezary Banasiński.

Odwołuje się ona do założeń zawartych w Programie działań Wspólnoty w dziedzinie polityki ochrony konsumentów w okresie 2007-2013. Jako główne priorytety wskazuje on „zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów, szczególnie poprzez podniesienie stanu wiedzy, lepsze konsultacje i lepsze reprezentowanie ich interesów” oraz „zapewnienie skutecznego stosowania przepisów prawnych w dziedzinie ochrony konsumentów, szczególnie poprzez współpracę w zakresie egzekwowania prawa, informowanie, edukowanie i dochodzenie roszczeń”. Jak stwierdził Banasiński, osiągnięciu tych celów służyć powinny działania, które sprawdziły się podczas realizacji poprzedniej strategii rządowej na lata 2004-2006. Jej priorytety przedstawiły Monika Stec i Justyna Kurek z Departamentu Polityki Konsumenckiej UOKiK:

1. tworzenie bezpiecznego i przyjaznego konsumentom rynku,
2. promowanie dialogu społecznego na rzecz ochrony konsumentów i mechanizmów samoregulacji,
3. tworzenie efektywnego systemu informacji, poradnictwa i dochodzenia roszczeń konsumentów,
4. prowadzenie aktywnej polityki informacyjnej oraz edukacyjnej.

Podstawowym narzędziem służącym tworzeniu bezpiecznego i przyjaznego rynku jest przysługujące Prezesowi UOKiK prawo wydawania decyzji nakazujących zaniechanie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Aby uczynić instrument ten jeszcze bardziej skutecznym, nowelizacja ustawy antymonopolowej przewiduje możliwość nakładania w takiej sytuacji kar pieniężnych w wysokości do 10 proc. ubiegłorocznego przychodu przedsiębiorcy.

Temu samemu celowi służy przysługujące Prezesowi UOKiK prawo analizowania wzorców umownych. W samym tylko ubiegłym roku Urząd skontrolował ponad dziewięciuset przedsiębiorców, stwierdzając nieprawidłowości u ponad połowy z nich. UOKiK wystosował 647 wystąpień o wykreślenie bądź zmianę kwestionowanych postanowień. Co istotne, przedsiębiorcy najczęściej dobrowolnie stosują się do wezwań. W przeciwnych wypadkach skierowano 85 pozwów do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Postanowienia umowne uznane prawomocnym wyrokiem SOKiK za niedozwolone są wpisywane do Rejestru klauzul niedozwolonych na stronie internetowej UOKiK.

W opinii Prezesa Urzędu działania służące realizacji interesów konsumentów w większym niż dotychczas zakresie powinny koncentrować się na sektorze telekomunikacyjnym oraz innych dynamicznie rozwijających się obszarach rynku. Dotyczy to w szczególności nowych technologii oraz coraz powszechniejszych usług on-line. W obszarze zainteresowania organów administracji publicznej powinny znaleźć się zatem telefonia (w tym internetowa), bankowość elektroniczna i nowe formy płatności, usługi muzyczne i filmowe on-line, handel elektroniczny, aukcje internetowe oraz inne usługi multimedialne i interaktywne, jak również wszelkie inne formy zawierania umów z konsumentami za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość.

W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele organizacji zrzeszających konsumentów i przedsiębiorców. Tworzenie bezpiecznego i przyjaznego rynku w dużej mierze zależy bowiem od efektywności dialogu społecznego z udziałem wszystkich jego uczestników. Stąd też założenia Strategii polityki konsumenckiej na lata 2007-2009 zostały przedstawione ponad dwudziestu podmiotom trzeciego sektora reprezentującym interesy zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców. Ponadto UOKiK przekazuje organizacjom pozarządowym środki budżetowe na prowadzenie poradnictwa indywidualnego oraz działania edukacyjne. W ubiegłym i bieżącym roku Urząd przewidział wsparcie rzędu 2,2 mln złotych rocznie. Podobna suma przewidziana jest na rok 2007.

Ważnym elementem systemu ochrony słabszych uczestników rynku jest niezwykle skuteczna instytucja samorządowa, jaką stanowi ponad 360 rzeczników konsumentów funkcjonujących w każdym powiecie bądź większym mieście. Zajmują się oni pomocą osobom indywidualnym w dochodzeniu roszczeń. O tym, że instytucja ta jest skuteczna, świadczą liczby przedstawione przez Małgorzatę Rothert - miejskiego rzecznika konsumentów w Warszawie. Spośród około 200 spraw sądowych tylko dwie zakończyły się przegraną. W pozostałych procesach rację przyznano konsumentom, którzy dzięki temu odzyskali stracone pieniądze. Ponad 70% interwencji kończy się pomyślnie dla słabszych uczestników rynku.

Dodatkowe informacje:
Elżbieta Anders, Rzecznik prasowy UOKiK
Pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel. 22 827 28 92, 55 60 106, 55 60 314
faks 22 826 11 86

E-mail eanders@uokik.gov.pl