Jeden przedsiębiorca ukarany, kolejnych szesnastu podejrzanych - UOKiK wypowiada wojnę kartelom. Niedozwolone porozumienia to najcięższe grzechy przedsiębiorców. Prowadzą do zakłócenia mechanizmów wolnego rynku i oznaczają wysokie ceny dla konsumentów

Jednym z priorytetów UOKiK jest zwiększenie skuteczności w zakresie zwalczania niedozwolonych porozumień, które należą do najbardziej szkodliwych i najtrudniejszych do wykrycia praktyk ograniczających konkurencję. W 2006 roku Prezes UOKiK prowadził 91 postępowań i nałożył kary w łącznej wysokości ponad 285 mln zł.

Zaledwie kilka dni temu Prezes UOKiK nałożył na Lesaffre Bio-Corporation - największego producenta drożdży na polskim rynku ponad 3 mln zł kary. Powodem było nielegalne porozumienie zawarte przez francuską spółkę z 45 hurtowniami, które zostały zobowiązane do zaopatrywania się wyłącznie u niej. Trwająca trzy lata praktyka dotknęła w szczególności konkurentów Lesaffre, którzy mieli utrudniony dostęp do działających na rynku dystrybutorów.

Wszczęte we wrześniu 2005 roku postępowanie wykazało, że w umowach zawieranych z dystrybutorami Lesaffre zastrzegł sobie wyłączność na dostarczanie drożdży. Za zakupy u konkurencji (nawet dokonane przez krewnych, wspólników czy osoby posiadające udziały w firmie dystrybutora) groziła kara w wysokości kilku tysięcy zł. Ponadto Lesaffre zastrzegł sobie prawo do dodatkowego odszkodowania w przypadku złamania powyższej klauzuli. Lojalność wobec producenta była premiowana - dystrybutor mógł liczyć na rabat do kilku proc. wartości towaru zamówionego w danym roku.

 
Na Lesaffre jako inicjatora porozumienia i jego głównego beneficjenta nałożono karę w wysokości 3,1 mln zł. Jednocześnie odstąpiono od sankcji finansowych wobec pozostałych członków porozumienia - głównie małych firm rodzinnych, o stosunkowo niskich przychodach ze sprzedaży drożdży.

Nie jest to pierwsza sprawa, którą Urząd prowadził przeciwko Lesaffre. W 2003 roku Prezes UOKiK wydał decyzję, w której stwierdził zawarcie nielegalnego porozumienia przez sześciu producentów drożdży, w tym francuską spółkę.

Rynek drożdży nie jest jedynym, któremu bacznie przygląda się UOKiK. Pod koniec grudnia 2006 roku Prezes Urzędu wszczął trzy postępowania antymonopolowe przeciwko producentom farb i lakierów oraz marketom budowlanym. W ich trakcie sprawdzi, czy ceny tych produktów - ICI, Nobiles Kujawska Fabryka Farb i Lakierów oraz TBD ustalały wspólnie z Castoramą, a TBD z Praktikerem.

O zmowę cenową, ustalanie warunków sprzedaży oraz podział rynku, a także wymianę poufnych informacji handlowych podejrzanych jest również 11 spółek produkujących cement: Lafarge Cement, Grupa Ożarów, Ekocem, Górażdże Cement, Cemex, Cementownie: Rejowiec, Chełm, Nowiny, Warta, Nowa Huta oraz Odra. W wyniku największego w historii polskiego urzędu antymonopolowego przeszukania przeprowadzonego w maju 2006 roku we współpracy z Komendą Główną Policji zgromadzono olbrzymią ilość materiału dowodowego. Po jego przeanalizowaniu Prezes UOKiK pod koniec grudnia wszczął postępowanie antymonopolowe, które wykaże czy doszło do złamania prawa.

 
Nielegalne praktyki przedsiębiorców ograniczające konkurencję mają wpływ na poziom cen oraz jakość oferowanych konsumentom produktów i usług. Rozbicie pierwszego kartelu cementowego w Polsce spowodowało, że cena tego materiału budowlanego spadła z ok. 70 do ok. 20 złotych za tonę.

Zgodnie z prawem, za udział w porozumieniu, którego celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji, grożą dotkliwe sankcje finansowe - sięgające dziesięciu procent ubiegłorocznego przychodu. Na uniknięcie kary bądź jej obniżenie może liczyć przedsiębiorca, który rozpocznie współpracę z urzędem antymonopolowym (m.in. dostarczy dowodów na istnienie kartelu). Umożliwia to program łagodzenia kar (leniency), który do polskiego porządku prawnego wprowadziła nowelizacja prawa antymonopolowego z 2004 roku. Do tej pory do UOKiK wpłynęło osiem wniosków o leniency. Z programu łagodzenia kar Prezes Urzędu skorzystał w 2006 roku ustalając wysokość kary na jednego z uczestników zakazanego porozumienia zawartego między Polifarbem Cieszyn-Wrocław a właścicielami siedmiu marketów budowlanych.

Jak pokazują przeprowadzone na zlecenie Urzędu przez PBS DGA badania 2/3 polskich przedsiębiorców ma świadomość, że wspólne ustalanie cen jest niedozwoloną praktyką. Jednocześnie aż 25 proc z nich przyznaje, że zdecydowałaby się na zawarcie takiego porozumienia, a kolejne 7 proc. ma problem z udzieleniem jednoznacznej odpowiedzi.

Dodatkowe informacje:
Małgorzata Cieloch, Rzecznik prasowy UOKiK
Pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel. 22 827 28 92, 55 60 106, 55 60 314
faks 22 826 11 86

E-mail mcieloch@uokik.gov.pl