Główne założenia reformy wspólnotowej polityki wsparcia przedsiębiorców w Zjednoczonej Europie były tematami przewodnimi konferencji zorganizowanej przez UOKiK oraz Wydział Prawa i Administracji UW.

Neelie Kroes, Komisarz ds. Konkurencji Unii Europejskiej w lutym 2005 roku przedstawiła propozycje zmian we wspólnotowej polityce udzialania pomocy publicznej. Naczelnymi założeniami dyskutowanej w państwach członkowskich reformy jest systematyczna redukcja wsparcia oraz jego przeznaczenie na zwiększenie konkurencyjności przedsiębiortw.

Neelie Kroes zaproponowała ponadto wprowadzenie ograniczeń w udzielaniu przez bogatsze kraje UE pomocy swoim uboższym regionom. Jej zdaniem wsparcie powinno być skoncentrowane na obszarach, które potrzebują pomocy państwa. W ocenie Komisarz ds. Konkurencji pakiety ratujące duże upadające przedsiębiorstwa powinny być redukowane. Neelie Kroes argumentuje, że możliwa utrata miejsc pracy nie powinna usprawiedliwiać subsydiów.

Pomoc publiczna udzielona słabym, dużym przedsiębiorstwom bez inicjatywy, pomaga tylko na chwilę. Nie jest to jednak dobry instrument osiągnięcia tego, czego naprawdę chcemy - stwierdziła Komisarz Kroes w wywiadzie dla dziennika Financial Times.

Przedstawiciele Komisji Europejskiej obecni w trakcie konferencji zorganizowanej przez UOKiK i Wydział Prawa i Administracji UW zwrócili uwagę, że kwestia pomocy publicznej a także jej wysokości jest w niektórych przypadkach nie tylko kwestią ekonomiczną, ale także polityczną.

Jedno jest pewne - obecna wysokość pomocy kierowanej do regionów jest zbyt wysoka i jest wątpliwe, by wszystkie przedsięwzięcia wspierane w jej ramach były uzasadnione - powiedział Robert Hankin z Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji w Komisji Europejskiej. - Jesteśmy przekonani, że przynajmniej w niektórych przypadkach jej przyznanie było niewłaściwe. Być może propozycje reformy są zbyt szerokie a ich wprowadzanie zbyt szybkie. Musimy równoważyć interesy starych i nowych państw członkowskich. Z jednej strony - zmiany nie mogą być zbyt radykalne, aby umożliwić płynny wzrost państw takich, jak Grecja, Hiszpania, czy Portugalia, które już zaczęły odnosić korzyści z pomocy regionalnej. Z drugiej - nie możemy zapominać o najważniejszym celu pomocy - wspieraniu przede wszystkim innowacyjności w gospodarce.

Proponowana reforma jest korzystna dla Polski - ocenił Cezary Banasiński Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. - Nasz kraj powinien stopniowo zmniejszać wartość przyznawanej pomocy oraz zmieniać jej orientację na rzecz małych i średnich przedsiębiorców w celu podnoszenia ich innowacyjności i konkurencyjności na rynku. Z drugiej jednak strony nie możemy zapominać, że jesteśmy na takim etapie rozwoju społeczno-gospodarczego, że wsparcie doraźnych potrzeb określonych przedsiębiorstw i branż wydaje się być potrzebne.

Dyskutując o pomocy udzielanej restrukturyzowanym przedsiębiorcom podkreślano jednorazowość tego rodzaju wsparcia w myśl zasady „jeden raz - ostatni raz”. Celem tego rodzaju pomocy jest podniesienie długoterminowej rentowności spółki, aby po uzyskaniu wsparcia, nie wnioskowała ona już o publiczne środki.

Z samej definicji pomoc publiczna jest zakłóceniem konkurencji i może być dozwolona jedynie w ściśle określonych przypadkach - przypomniał Claes Norgren, dyrektor generalny szwedzkiego Urzędu Antymonopolowego. - Kiedykolwiek to narzędzie jest używane, konieczna jest ocena, w jaki sposób wpłynie ona na rynek i to zarówno w krótkim, jak i długim okresie. To delikatny mechanizm, który winien wyważyć z jednej strony interes tych, którzy rzeczywiście potrzebują pomocy m.in. restrukturyzowanych przedsiębiorstw, jak i tych, którzy chcą działać na rynku bez takiego wsparcia ze strony państwa.

Poza przedstawicielami Komisji Europejskiej, organów ochrony konkurencji państw członkowskich Unii Europejskiej i administracji publicznej, w konferencji wzięli udział także reprezentanci środowiska akademickiego, prawniczego oraz przedsiębiorców.

Pomoc publiczna to wszelki rodzaj wsparcia, jakiego na podstawie wniosków indywidualnych lub programów pomocowych udzielają przedsiębiorcom organy państwowe i samorządowe.

Od 1 maja 2004 roku zamiar jej przyznania - co do zasady - musi zostać zgłoszony Komisji Europejskiej i dopóki nie wyda ona zgody na udzielenie wsparcia, nie może być ono przyznane. Komisja sprawdza m.in. czy pomoc, która ma zostać przyznana polskiemu przedsiębiorcy, jest zgodna z prawem unijnym - Traktatem o Wspólnotach Europejskich i Traktatem Akcesyjnym. Notyfikacji nie podlega natomiast pomoc de minimis - czyli wsparcie do 100 tysięcy euro, jakie przedsiębiorca otrzymuje w ciągu trzech kolejnych lat. Organem monitorującym udzielanie pomocy publicznej polskim przedsiębiorcom jest Prezes UOKiK. Z danych, które przygotował Urząd na podstawie informacji pochodzących od organów udzielających wsparcia, w 2003 roku przedsiębiorcy otrzymali ponad 27 mld zł, co stanowiło 3,3 proc. produktu krajowego brutto i jest blisko sześciokrotnie wyższa niż średnia z 15 państw członkowskich Unii Europejskiej, która w roku 2002 wyniosła 0,56 proc. PKB.

Dodatkowe informacje:
Elżbieta Anders, Rzecznik prasowy UOKiK
Departament Współpracy z Zagranicą i Komunikacji Społecznej
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel. 22 827 28 92, 55 60 106, 55 60 314
E-mail: eanders@uokik.gov.pl